REACT TO RACISM
  • Over ons
    • Contact
    • Nieuwsbrief
  • Verhalen
    • Racisme op het openbaar vervoer
    • Racisme in winkels en horeca
    • Racisme en politie
    • Racisme en onderwijs
    • Racisme en werk
    • Micro-agressies
    • Woordgebruik
    • Racisme en sport
    • Racisme en wonen
    • Racisme op straat en in de media
  • Strategieën
    • De bondgenotenstrategie
    • Als omstaander tussenkomen
    • Doelwitten van racisme steunen
    • Zorgen voor jezelf als doelwit
    • Grenzen stellen
    • Structureel racisme aanpakken
    • Deel jouw verhaal
  • INSPIRATIEBIB
    • Lees- en kijktips
  • Aanbod
    • Training met acteurs 2023
    • Omstaanderstraining
    • Folder omstaander

Persoonlijke

​
​verhalen.

Racisme aanpakken is altijd maatwerk.

In elke situatie kun je iets zinvols doen.
 
​
Je vindt hier meer dan 70 inspirerende getuigenissen met analyses.

wij spelen niet mee

2/24/2023

0 Opmerkingen

 
Afbeelding
Amadou en Hicham zitten in dezelfde klas. Ze zijn de enigste leerlingen van kleur op school. Tijdens een schoolreis krijgen ze herhaaldelijk kwetsende opmerkingen over hun huidskleur vanwege leerlingen van andere klassen.

Bij het begin van een spel tussen alle klassen, gaan alle klasgenoten van Hicham en Amadou op de grond zitten. De klas weigert om mee te doen
met het spel tot de situatie opgelost wordt. Uiteindelijk komt er een gesprek met de plegers. Daarna neemt iedereen aan het spel deel. Er zijn geen nieuwe voorvallen.
INTERESSANT  
Steun aan Amadou en Hicham
​
Het feit dat de hele klas solidair is, betekent erg veel voor hen. Ze weten dat ze bij nieuwe voorvallen bij hun medeleerlingen terecht kunnen.

Een signaal voor de hele school
Door te weigeren met het spel mee te doen en het gesprek met de plegers, krijgt de hele school de boodschap dat racisme niet getolereerd wordt.

​Andere leerlingen en leerkrachten krijgen inspiratie over hoe ze kunnen tussenkomen bij racisme.
​KAN EVENTUEEL OOK 
Impact op de plegers

Tijdens het gesprek zou de leerkracht met een bondgenotenstrategie of de no-blame-methodiek aan de slag kunnen gaan.

Structureel racisme aanpakken
De klasleerkracht kan dit voorval aanwenden om met de directie en de andere leerkrachten in gesprek te gaan over hoe de school racisme preventief kan aanpakken, via duidelijke procedures en regels.
0 Opmerkingen

Alleen maar Nederlands. Excuseer?!

11/3/2022

0 Opmerkingen

 
Image
Bouchra, draagt een hoofddoek: ik ging met Inès, een dame die een hoofddoek draagt, naar de gemeentedienst. Ze kwam aan het loket en zei vriendelijk "Bonjour!" Zonder goeiendag te zeggen, antwoordde de loketbediende heel opgewonden: "Hier spreken we alleen Nederlands!!!" Inès durfde daarna niets meer te zeggen en was in shock.

Ik antwoordde: "Excuseer?! Het is niet omdat iemand een hoofddoek draagt dat u er zomaar van kunt uitgaan dat ze geen Nederlands spreekt. Dit is toch geen manier om iemand te verwelkomen? Volgende keer kunt u wachten tot de persoon meer gesproken heeft en dit op een rustige manier zeggen. U mag zich daar toch voor verontschuldigen.
De dame verontschuldigde zich aan mij. Ik zei toen: "het is niet aan mij dat u zich moet excuseren maar aan haar!", wijzend naar Inès.

De loketbediende deed dit en hielp Inès daarna wel rustig verder.

INTERESSANT
​​Steun voor Inès
Inès weet dat ze er niet alleen voor staat.

Impact op de loketbediende
De loketbediende komt tot het besef dat ze niet correct reageerde.

Impact op de andere omstaanders
Mensen krijgen het signaal dat zo'n aanpak niet kan.



KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de loketbediende

​Vanuit verbindende communicatie iets meer erkenning geven voor de frustratie die achter deze ongepaste reactie schuilt, zorgt er mogelijk voor dat de loketbediende op langere termijn minder heftig zal reageren. Bijvoorbeeld als volgt:

"Mevrouw, ik kan me inbeelden dat het niet simpel is dat sommige mensen die hier langskomen weinig of geen Nederlands spreken. Tegelijk raakt de manier waarop u net reageerde me persoonlijk. U ging ervan uit dat..."
0 Opmerkingen

Ik begrijp het niet

11/3/2022

0 Opmerkingen

 
Image
Amber: een neef vertelt op familiefeestjes geregeld racistische moppen.
​
De laatste keer zei ik droog: "ik snap ze niet." De lol was er meteen van af.

INTERESSANT
​Impact op de neef

De meeste mensen vertellen moppen om aandacht te krijgen en mensen aan het lachen te krijgen. Zeggen dat je de mop niet snapt, geeft het signaal dat de moppenverteller niet grappig is. Moppen die uitgelegd moeten worden zijn namelijk geen goede moppen. 
KAN EVENTUEEL OOK
​Impact op de neef en op de omstaanders

- Kort zeggen dat je dit soort moppen niet waardeert.
​- Zonder enige commentaar de mop negeren. Dit is vooral effectief wanneer mensen je bewust  testen of provoceren om te zien hoe je zult reageren, omdat ze weten dat je gevoelig bent voor racisme.
- Van gespreksonderwerp veranderen. Zo vermijd je dat er een spiraal van racistische moppen ontstaat.
- Zelf een niet-racistische mop over huidskleur vertellen, bijvoorbeeld:
"Hoe noem je een zwarte die piano speelt?
Een pianist". 
0 Opmerkingen

OP de bel drukken...

10/25/2022

 
Picture
Loes: ik was op de bus. We naderden de volgende halte. Ik zag daar in de verte twee dames met een donkere huidskleur zwaaien. Hoe meer de halte naderde, hoe meer de buschauffeur versnelde. Nochtans staan die twee dames daar elke morgen.

Hoewel niemand moest uitstappen, drukte ik op de bel. Daardoor moest de conducteur verplicht stoppen.

INTERESSANT  
Steun aan de twee dames

De dames kunnen toch op de bus, waardoor ze een negatieve ervaring vermijden.
​KAN EVENTUEEL OOK 
Impact op de conducteur

De conducteur zou ook - zo feitelijk mogelijk - aangesproken kunnen worden: "Meneer, die dames willen de bus op". Eventueel kan eraan toegevoegd worden dat het niet kan dat hij ze gewoon voorbij rijdt.

Structurelere impact
Een passagier kan de nummerplaat van de bus fotograferen, het tijdstip en de buslijn noteren en het voorval melden bij de busmaatschappij. Busmaatschappijen hebben de gewoonte om een conducteur op het matje te roepen als er gedurende enkele maanden verschillende meldingen binnenkomen.

Niet met ons

4/13/2022

0 Opmerkingen

 
Club Brugge plaatst preventief 24 000 QR-codes op de zitjes in het voetbalstadion om racisme tijdens wedstrijden gemakkelijk te kunnen melden en bestraffen. De straf zal minimum twee jaar stadionverbod zijn. De ploeg zet ook speciaal opgeleide stewards in, die duidelijk herkenbaar zijn. 
INTERESSANT
Structurele impact
De actie is preventief en maakt het melden en bewijzen van racisme gemakkelijker.
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de persoon die in racisme vervalt
De club zou een gesprek met de betrokkene kunnen inplannen.
Zie de bondgenotenstrategie en "hoe effectief grenzen stellen"
0 Opmerkingen

steun bij familie

3/1/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Soetkin:
In het zesde middelbaar was ik de enige leerling met een migratiegeschiedenis in mijn klas. Ik was als enige geslaagd op een toets voor het vak Nederlands, met een 17,5/20. Mijn leerkracht klaagde over het feit dat niemand voor de toets geleerd had en ze zeer teleurgesteld was. Toen kwam ze naar mij om mijn toets af te geven. Zonder enige glimlach of felicitaties zei ze dat ze verbaasd was dat ik geslaagd was, ondanks mijn migratieachtergrond. Terwijl ik in België geboren ben en al sinds het tweede leerjaar vloeiend Nederlands spreek, vloeiender dan mijn moedertaal Frans. 
Ik was zo geschokt en verdrietig dat ik gewoon de klas verliet zodra de bel ging. Ik heb het later aan mijn mama verteld. Ze stelde mij gerust dat ze trots was op mij en zei dat er overal zo'n mensen zijn.
​Die uitspraak  was doorheen het jaar één van mijn motivaties om mijn diploma te halen en te bewijzen dat ik nog meer kan ondanks mijn "achtergrond".


INTERESSANT
Zelfzorg
Door snel uit de klas te vertrekken, kon Soetkin even bekomen van de uitspraak. Erover spreken met haar mama (of andere mensen die ze vertrouwt) zorgt ervoor dat ze steun krijgt. Het is ook bijzonder straf dat ze erin slaagt motivatie uit dit voorval te halen.
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de leerkracht en andere leerlingen + steun aan Soetkin
Een of meerdere leerlingen hadden de leerkracht kort kunnen zeggen dat die opmerking niet oké was. Daardoor worden de leerkracht en andere leerlingen mogelijk bewust dat dit niet oké was.

Steun aan Soetkin
Als de medeleerlingen Soetkin niet op het moment zelf durven aanspreken en haar steunen, kunnen ze dit ook achteraf doen. Het kan opluchten om te zien dat ook anderen dit als een problematische uitspraak zagen. Anders gebeurt het soms dat mensen aan zichzelf beginnen te twijfelen:  "Heb ik dit wel goed gehoord?".

Impact op de leerkracht
Als Soetkin dit oké vindt, zou een andere leerling de leerkracht er onder vier ogen over kunnen aanspreken. Dit kan meer impact hebben. De leerkracht aanspreken voor een hele klasgroep kan de situatie mogelijk verergeren en tot bijkomende kwetsuren leiden.

Structurele impact
Als Soetkin er de energie voor heeft, zou ze dit voorval (samen met een andere leerling) kunnen melden aan de zorgleerkracht of directie. Ze kan altijd vragen om dit niet aan de leerkracht te vertellen. Maar zo pikken ze het signaal op.

0 Opmerkingen

Ik ben diensthoofd

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Faiza:
Ooit ging ik op mijn werk naar de personeelsdienst voor het ondertekenen van een nieuw contract. Ik vond het lokaal niet meteen. Een heel lieve dame vroeg me: "Komt u een contract ondertekenen als administratief of technisch personeel?"

Ik werd er even stil van, want ik ben een denker, ik stond even perplex. Ik antwoordde uiteindelijk: “Ik kom hier inderdaad een contract ondertekenen, maar dan als diensthoofd.”

INTERESSANT
Zelfzorg

Zelfzorg: door rustig te reageren escaleerde de situatie niet.

Impact op de vrouw
Wellicht volstaat Faiza’s reactie om haar te doen beseffen dat ze een vooroordeel had.  ​
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de vrouw

Het effect van gedrag benoemen leidt vaak tot meer empathie. 
“Weet u, dit gebeurt wel vaker met mij en het is pijnlijk voor mij. Kunt u daarop letten?”

Zelfzorg en impact op de vrouw
Rustig blijven is geen must. Boosheid tonen zonder zich daarvoor te hoeven verantwoorden, kan opluchten. Een boosheid die niet over de rooie gaat of de andere kleineert, kan ook aan het denken zetten, zeker als men uitlegt waarom dit zo pijnlijk is. ​


0 Opmerkingen

bij de kapper

2/21/2022

0 Opmerkingen

 

INTERESSANT
Zelfzorg 
Door vragend te werk te gaan verkleint het risico dat je beledigd wordt.

Impact op de klant
De vragende bondgenoten-aanpak, gericht op mogelijks meegemaakte ervaringen, maakt het gesprek concreet. Dit biedt ook ruimte om daarna met impact op de veralgemening te wijzen. Het tegendeel - meteen op de veralgemening wijzen, zonder te luisteren naar eventuele moeilijke ervaringen - zou tot meer weerstand leiden.

Impact op andere aanwezigen
Door in gesprek te gaan toont Joël dat hij de racistische opmerking niet zomaar laat passeren.​​
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de klant en andere aanwezigen
Zeggen wat die racistische opmerking met je doet. 
​
Impact op de klant en andere aanwezigen
​De kapper zou kunnen tussenkomen door te zeggen dat zulke opmerkingen niet in zijn zaak gezegd mogen worden. ​​​
0 Opmerkingen

op café

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Sarah, recent aangekomen in België vanuit Indonesië, zit op café met haar lief. Ze spreekt nog geen Nederlands. Een man vraagt aan haar vriend: “Van waar heb je haar gehaald? Ik ga binnenkort naar de Filipijnen en ik wil er ook zo eentje meenemen."

Haar vriend wordt heel boos en zegt: “Kom, we zijn hier weg.” 

​​INTERESSANT
Steun voor Sarah 
Haar vriend neemt de situatie ernstig. 

Impact op de man en andere aanwezigen 
Mogelijk beseffen de man en andere aanwezigen dat hij te ver is gegaan. 
​​KAN EVENTUEEL OOK
Zelfzorg en impact op de man
Sarah zou graag als volgt gereageerd hebben: “Je kan zo eentje in de zoo gaan halen, daar zit het er vol van. Neem het vliegtuig en ga daar naar de eerste zoo, en pak er zo eentje.” Iets doen met een situatie kan Sarah opluchten. Door humor beseft de man mogelijks dat hij over de schreef ging.

Impact op de man
Sarah’s vriend (of andere mensen die dit hoorden) had de man kunnen aanspreken met:  "Meen je dit nu?! Dit vind ik niet kunnen, dit kwetst me persoonlijk."
​Zeggen wat iets met je doet heeft veel impact .


​Impact op de man
"Ik schrik toch van wat je nu zegt. Wat bedoel je precies?" En van daaruit in bondgenoten-dialoog treden.
0 Opmerkingen

bij het Frietkot

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Lieve heeft net frieten besteld. De frituuruitbater vertelt dat hij naar het voetbal is geweest en een parkeerwachter met migratieachtergrond hem niet snel genoeg heeft geholpen.  Hij spreekt over mensen met migratiegeschiedenis alsof het geen mensen zijn: flagrant racisme.
​

Lieve zegt: “Kijk, ik ben hier een klant die frietjes komt halen, ik heb geen behoefte om dit te horen. Ik wil niet dat er zo over andere mensen gepraat wordt."  

INTERESSANT
Impact op de uitbater
​Als klant geeft Lieve de uitbater duidelijk aan hoe hij wenst bediend te worden. Lieve zegt dit in de eerste persoon: “Ik wil niet dat….” Dit heeft soms meer impact dan algemeen te blijven of  dan de uitspraak “U mag dit niet zeggen.” 
Zie "hoe grenzen stellen"


​Impact op andere aanwezigen
Ze zien dat de uitspraak aangepakt wordt - daardoor wordt het racisme niet genormaliseerd. 
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de uitbater
Doorvragen over de moeilijke ervaring die de man had en tijd nemen om te erkennen dat dit geen fijne ervaring was. Dit biedt meer ruimte om er later in het gesprek op te wijzen dat de uitbater aan het veralgemenen is. Zie de bondgenotenstrategie.
​Telkens in dialoog gaan lukt natuurlijk niet, maar het heeft wel impact op lange termijn. Het is zaak de momenten uit te kiezen. 
​
0 Opmerkingen

op terras met een vriendin

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Jinte, Belgisch-Indonesische roots:
Ik was op een terras met een vriendin. Plots zegt ze: “Ik stem voor een extreemrechtse partij.” 
​

Ik schrok me een hoedje, maar stelde haar vragen en bleef doorvragen. Ik wou horen wat maakte dat ze dit zei. Ze was blijkbaar over veel zaken gefrustreerd en vond zich niet meer terug in wat andere partijen voorstelden. Toen het gesprek al wat gevorderd was, maakte ik het wat persoonlijker: “Dat doet iets met mij, dat je dit zegt.” Ik merkte dat mijn vriendin begon na te denken. Ze zei: “Oei, ik wou jou niet kwetsen.” 
INTERESSANT
​Zelfzorg
Jinte vertelt wat de uitspraak met haar doet, waardoor de vriendin daar rekening mee kan houden in de toekomst. 

​
Impact op de vriendin 
Doordat Jinte vragen stelde via een bondgenotenstrategie, kon haar vriendin vertellen waar ze echt mee zat. Jinte wachtte ook even om terug te komen op de eerste uitspraak, tot ze genoeg had laten aanvoelen dat ze luisterde. Dit vergroot de kans dat haar vriendin zich gehoord voelt in haar frustraties of angsten, en misschien haar stemgedrag aanpast omdat ze andere oplossingen ziet. Wie niet gehoord wordt, gaat vaak nog luider roepen. 
KAN EVENTUEEL OOK
Zelfzorg
  • Het is niet eenvoudig om te luisteren naar iemand die je kwetst. Het kan ook een goede keuze zijn om meteen grenzen te stellen: “Dit kwetst me.” of “Ik schrik toch wel van wat je nu zegt, die partij wil mij hier niet hebben.” 
  • Even tijd nemen om tot rust te komen (“Ik moet even naar het toilet” of een andere uitvlucht).
  • Van gespreksonderwerp proberen veranderen.

Impact op de vriendin
Afhankelijk van waar ze mee zit, kan men erop wijzen dat een stem op die partij geen oplossing biedt voor haar frustraties.
0 Opmerkingen

Wedstrijd stopgezet

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Tijdens een Champions League wedstrijd tussen PSG en Basaksehir zegt de vierde ref “die zwarte daar” tegen de assistent-trainer van de Turkse club. 
​

De spelers van Basaksehir weigerden om verder te spelen en werden daarbij gesteund door de PSG-spelers. De wedstrijd werd stopgezet.  Na een onderzoek van de UEFA werd de scheidsrechter geschorst tot het einde van het seizoen. 
INTERESSANT
Steun aan de speler
De spelers van beide ploegen en de UEFA tonen hem dat ze de situatie ernstig nemen.

Structurelere impact
Door de vierde ref te schorsen, geeft de UEFA aan iedereen het signaal dat ze racistische voorvallen niet pikt en ook sancties voorziet. ​
KAN EVENTUEEL OOK
​Impact op de vierde ref
Naast de schorsing zou men met hem in gesprek kunnen gaan via een bondgenotenstrategie en proberen te achterhalen wat de onderliggende oorzaak is van zijn gedrag. Op basis van dit gesprek zou men een traject op maat kunnen voorzien (vorming, werkstraf met mensen met een zwarte huidskleur,...). De combinatie van een sanctie en vorming werkt het beste in zulke situaties. 
0 Opmerkingen

Een supporter gaat over de schreef

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Een voetbalspeler met een migratiegeschiedenis van de Belgische eerste klasse wordt tijdens de wedstrijd door supporters racistisch bejegend. Hij ziet ook een supporter een Hitlergroet doen. Dit raakt hem diep, hij barst in tranen uit. 

Hij spreekt de scheidsrechter erover aan. De medespelers steunen hem daarbij. De scheidsrechter meldt dit aan de wedstrijdverantwoordelijke, die tot het einde van de wedstrijd voor de tribune gaat staan. Achteraf spreekt één van de clubverantwoordelijken met de speler. Hij let erop om een klimaat van vertrouwen te scheppen. Tijdens het gesprek luistert hij naar eerdere ervaringen.
INTERESSANT
Zelfzorg
De speler onderneemt iets, dit geeft hem meer vat op de situatie en zorgt voor steun van anderen. 

Steun aan de speler
Zowel de medespelers als de clubverantwoordelijke nemen de situatie ernstig. De clubverantwoordelijke beseft ook dat dit voorval niet het enige voorval is dat de speler meemaakte.  
​

Paul Beloy, een ex-voetballer: “Die speler heeft ongetwijfeld zaken meegemaakt, waar niemand iets van weet, die maken dat het gedrag van de supporter zo sterk binnenkwam. Het is goed om daar diep naar te luisteren."

​Structurelere impact
Door de scheidsrechter erover aan te spreken, stijgt de kans dat dit in het wedstrijdverslag komt. Daardoor kan de situatie gemakkelijker aangepakt worden. Het is ook een signaal voor de voetbalbond dat ze racisme in het voetbal moeten stoppen. ​
KAN EVENTUEEL OOK
Structurelere impact
Voetbal Vlaanderen en de Koninklijke Belgische Voetbalbond zouden de stewards, scheidsrechters, trainers… vorming kunnen geven om op te treden bij racistische spreekkoren, met een sanctie voor de overtreders (boete, verplichte vorming, werkstraf, tiijdelijk of definitief stadionverbod...). 
0 Opmerkingen

eigen doel voor ogen

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
In de eerste klasse, roept een supporter “vuile zwarte” naar een speler met een donkere huidskleur.
​

De speler doet gewoon verder en laat de supporter roepen. “Die gaat me niet uit mijn concentratie halen”, denkt hij.  
INTERESSANT
Zelfzorg
De speler kiest bewust om zichzelf niet te laten beïnvloeden, en geeft het beste van zichzelf. Dit kan op korte termijn een goede aanpak zijn.  

​
Impact op de supporter
Bij provocaties of mensen die bewust willen kwetsen, is negeren soms heel effectief om het gedrag te doen stoppen. Elke aandacht toont immers aan de supporter dat zijn poging om de speler te destabiliseren aan het slagen is.  
KAN EVENTUEEL OOK
Zelfzorg
  • Als de speler voelt dat het gedrag van de supporter hem kwetst of zal kwetsen als dit nog even doorgaat, kan hij de scheidsrechter en medespelers erover aanspreken. 
  • Na de match kan de speler erover praten met mensen die hij vertrouwt.
​
​Steun voor de speler
De andere spelers die dit horen zouden de scheidsrechter kunnen aanspreken, of zelfs de wedstrijd (tijdelijk) kunnen staken. 

Structurele impact
  • De scheidsrechter erover aanspreken en erop aandringen dat dit in het wedstrijdverslag opgenomen wordt.  
  • Voetbal Vlaanderen en de Koninklijke Belgische Voetbalbond zouden de stewards, scheidsrechters, trainers… vorming kunnen geven om op te treden bij racistische spreekkoren, met een sanctie voor de overtreders (boete, verplichte vorming, werkstraf, tijdelijk of definitief stadionverbod...). ​
0 Opmerkingen

Zie je niets raars?

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Marieke, docente:
We waren in een online vergadering met docenten.  ​Ik stuurde een privébericht naar één van mijn collega’s:  
  • Zie je niets raars op je scherm? 
  • Hoezo? 
  • Ik zie alleen maar mannen en één vrouw.
  • Juist.
  • En nu ga je toevoegen dat er te weinig mensen van kleur zijn?
  • Precies 😉 
INTERESSANT
​Impact op haar collega
Ze gaat vragend te werk, waardoor de collega meer aan het denken gezet wordt. Dit verkleint ook de kans dat er onnodige weerstand komt.
KAN EVENTUEEL OOK
Structurelere impact
Vragen aan de collega of men dit eens samen kan bespreekbaar maken, onder meer bij de HR-dienst.
​Kunnen er bijvoorbeeld acties gevoerd worden om dit onevenwicht weg te werken? Zoals quota, die voor vrouwen hun nut al veelvuldig bewezen hebben? Kan er daarbij ook aandacht zijn voor ieders welbevinden tijdens het werk? Voor gelijkwaardige doorgroeimogelijkheden? Voor een inclusieve communicatie? 
0 Opmerkingen

GEEN DUBBELE PRIJZEN

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Kyona bestelt bij de bakker hetzelfde brood als de vorige klant. Ze hoorde hoeveel de klant betaalde en schrikt: plots is de prijs dubbel zo hoog.  
​
Kyona: "Dat brood kost toch 2 euro?" 
Bakker: "Nee, nee, 4 euro is de prijs." 
Kyona vertrekt uit de bakkerij en koopt er niets. 

INTERESSANT
Zelfzorg 
Kyona laat zich niet zomaar doen, ze doet iets. Dit helpt om de ervaring te verwerken. ​
Impact op de bakker en de andere aanwezigen
Kyona geeft een duidelijk signaal dat er iets niet klopt. Zo wordt racisme niet genormaliseerd. ​
Zie grenzen stellen
​
​KAN EVENTUEEL OOK
Zelfzorg
Kyona had andere aanwezigen kunnen aanspreken met: "Heeft u gezien wat hier gebeurd is?" Zo krijgt ze mogelijk steun. 
Structurele impact 
Kyona had eventueel het brood kunnen kopen en een betaalbewijs vragen. Daarna zou ze een vriend naar dezelfde bakker kunnen sturen om hetzelfde brood te kopen. Op die basis kan ze naar Unia gaan. ​
Steun voor Kyona
Andere aanwezigen hadden kunnen tussenkomen: "Meneer, ik zag wat hier gebeurde, en ik zie de vorige klant 2 euro betalen voor hetzelfde brood. Dit kan toch niet?".​
0 Opmerkingen

in de schoenwinkel

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Twee dames met een donkere huidskleur pakken in een kledingwinkel schoenen vast om ze van dichterbij te bekijken. Een witte vrouw zegt tegen haar dochter: “Raak die schoenen niet meer aan, die zijn vuil.” De dames van kleur zijn geschokt. Er ontstaat een ruzie. Het gaat er luid aan toe, er wordt geduwd en getrokken.   
​

Mieke ziet het voorval gebeuren en komt, ondanks de onveilige situatie, dichterbij. Ze polst bij de twee dames van kleur naar wat er aan de hand is. De winkelbedienden komen tussen, sturen Mieke weg, en vragen om de ruzie stop te zetten.

Achteraf gaat Mieke aan de
twee dames zeggen dat ze
 racistisch gedrag ook niet oké vindt en dat ze begrijpt dat de dames zich verdedigden. Aan de verantwoordelijke achter de kassa legt Mieke uit dat er discriminerende dingen werden gezegd en dat de dames terecht reageerden. 
​

Enkele dagen later bespreekt Mieke het voorval ook met collega’s en vrienden. Ze denken samen na over hoe Mieke nog beter kan reageren in een dergelijke situatie.  

INTERESSANT
Steun aan de dames
Zowel Mieke als de winkelbedienden komen tussen. Door bij het voorval aanwezig te blijven, en bij de winkelbedienden te getuigen, toont Mieke betrokkenheid. Ze toont achteraf ook steun. Dat is altijd interessant, zeker als je je in de situatie zelf niet veilig voelde of niet wist wat te doen. Het helpt de dames mogelijk om te horen dat niet alle witte mensen hetzelfde denken.  

Impact op de winkelbediendes
Mieke spreekt hen aan, daardoor worden ze bewust van er wat gebeurde.

​Werk aan jezelf
Mieke nam nadien even tijd om na te denken over hoe ze nog beter had kunnen tussenkomen. Dit is een goede voorbereiding voor volgende situaties. 
​
KAN EVENTUEEL OOK
Steun aan de dames
Mieke had ook kunnen kiezen  
  • voor een afleidingsmanoeuvre, om de situatie tot rust te laten komen. Bijvoorbeeld door de dames aan te spreken: “Excuseer, weten jullie waar ik de rekken met sportschoenen kan vinden?” 
  • om kort en krachtig tussen te komen, zonder veel debat: “Wat hier gebeurt is niet oké. Dit moet stoppen
​​Zie tussenkomen als omstaander

0 Opmerkingen

klasgesprek

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Tijdens een klasgesprek over migratie en integratie zegt Ludmilla dat zij migratie als iets goeds ziet. Ze probeert de beweegreden toe te lichten vanuit haar eigen ervaring aangezien ze zelf vanuit Bulgarije komt. Ze geeft ook aan dat het beeld van de luie migrant niet altijd klopt, integendeel zelfs. Jan reageert hierop en zegt: “Spreek eerst deftig Nederlands.” Hij ziet niet echt de voordelen van migratie. 
​
Een van de klasgenoten reageert hierop en zegt dat deze reactie ongepast is en kwetsend kan overkomen. Enkele andere klasgenoten sluiten hier volmondig bij aan. Kort daarop gaat de bel waardoor er geen verdere aandacht aan het voorval wordt besteed. 
INTERESSANT
​Impact op Ludmilla
Ze voelt zich gesterkt door de reactie van de klas die het voor haar opneemt.

Impact op Jan
Doordat een klasgenoot reageert, voelt hij dat zijn opmerking niet zomaar getolereerd wordt. 

Impact op de andere klasgenoten
De tussenkomst van de klasgenoot dat dit echt niet kan, zorgt ervoor dat andere klasgenoten ook inzien dat er een grens is overschreden. Zo kunnen andere leerlingen bijspringen. ​​
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de groep
De leerkracht had eventueel ook kunnen tussenkomen. Ze had kunnen aangeven dat die niet hoort of de tijd nemen om dit te bespreken, aangezien zij in deze context een machtspositie bekleedt.

Ze zou ook een sanctie voor de leerling kunnen voorzien. Dit is een duidelijk signaal voor de hele klas. Tegelijk zou ze Ludmilla en Jan kunnen samenbrengen, zodat Ludmilla kan zeggen wat dit met haar deed. Jan kan zijn kant van he verhaal vertellen en zijn excuses aanbieden. Dit vergroot de kans dat Jan dergelijke uitspraken voortaan vermijdt.
 

Steun aan Ludmilla
Men had meer aandacht aan haar kunnen geven en haar gevoel hierbij. 

Impact op  de omstaanders
De leerkracht had kunnen kiezen om ondanks de bel wat langer te blijven zitten om dit in dialoog verder uit te praten. ​
0 Opmerkingen

DAT ZEG JE NIET

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Een vriend zegt tegen Astrid, 21 jaar, van Vlaams-Taiwanese afkomst: "Je bent zo mooi, zo exotisch." 

Astrid: Ik heb al gemerkt dat ik het meest positieve effect heb als ik daar heel rustig op reageer: “Dit is wat er scheelt met je opmerking. Ik weet dat je geen slecht persoon bent, maar wil je daarop letten?” 
Als iemand wil tussenkomen bij een racistisch voorval, zou het goed zijn dat iemand eerst naar mij kijkt. Niet om te wachten tot ik iets zeg, maar om eerst te voelen of ik mij ongemakkelijk voel bij die opmerking. Als dit het geval is, zou ik het tof vinden dat hij of zij kort zegt: "Dat zeg je niet!"  
​Ik denk ook dat ik zou appreciëren als één van mijn vrienden zou zeggen “Ja, ze is sowieso wel mooi.” 

INTERESSANT
Impact op de vriend
Door rustig te blijven, uitleg te geven en ook te benadrukken dat de ander geen slecht persoon is, stijgt de kans dat de vriend zijn houding duurzaam verandert. Racisme is geen kwestie van goede en slechte mensen, maar van gepast en ongepast gedrag. Zie de bondgenotenstrategie.

Zelfzorg
Rustig reageren vraagt energie, maar zorgt er mogelijks wel voor dat er geen bijkomende kwetsuren komen. 

Steun voor Astrid
Door haar even aan te kijken, vermijden omstaanders om als witte redder op te treden en het probleem mogelijk nog groter te maken. Tegelijk moet er niet te veel schroom zijn om iets te proberen: tussenkomen is belangrijk. Als doelwit reageren is immers niet gemakkelijk. ​
0 Opmerkingen

genoeg!

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Graciela, Indonesische roots:
In de lagere school was ik de enige met een donkere huidskleur. Een klasgenote, die de leidster van de klas was, had het op mij gemunt. Dat ging van scheldwoorden tot fysiek geweld. De juf zei daarop dat ik "gewoon" moest doen.  
​

Na 5 jaar was voor mij de emmer vol. Ik heb toen de leidster van de groep in de bezemkast opgesloten. Daarna heeft ze me nooit meer lastiggevallen.

Noot: het gebeurt soms dat mensen die racistisch bejegend worden, heftig reageren, tot geweld toe. Geweld is nooit een oplossing. Het is dus nodig grenzen te stellen aan wat toelaatbaar is. Dit dient echter best hand in hand te gaan met aandacht - en bijhorende sancties -  voor de aanleiding (racisme). Racisme is ook een vorm van geweld.

We kunnen ook aandachtig zijn voor het verschil tussen luid of boos reageren op racisme, en gewelddadig zijn. Vaak worden doelwitten van racisme namelijk als "gewelddadig" geframed, vanaf dat ze de stem wat verheffen, en op die manier worden ze monddood gemaakt.

​
INTERESSANT
​Zelfzorg
Door duidelijk grenzen te stellen stijgt de kans dat het racistische pesten stopt.
KAN EVENTUEEL OOK
Structureel
Er kan discreet met de school gesproken worden om te bekijken welk antiracismebeleid er is en hoe het in de praktijk wordt gebracht. Het is ook goed om de directie op zijn minst op haar verantwoordelijkheid te wijzen.

Zelfzorg
Graciela zou thuis en aan een vriend(in) kunnen vertellen wat er op school gebeurt. Zo krijgt ze mogelijk steun.
​
Steun voor Graciela
Als ze weten wat er gaande is, kunnen de ouders de leerkracht in vertrouwen erover aanspreken. Daarna kunnen ze samen met Graciela bekijken wat er kan gedaan worden. 

Preventief
Ouders van kinderen die een migratiegeschiedenis hebben, kunnen van jongs af aan met hun kinderen over racisme spreken. Zo zijn kinderen beter voorbereid op voorvallen. Bij jonge kinderen hoeft het woord racisme nog niet te vallen: “Soms kan het gebeuren dat mensen zich raar gedragen tegenover je, omwille van je huidskleur/afkomst. Je kunt daar altijd over bij ons terecht.”
0 Opmerkingen

niets doen a.u.b.

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Fatima Zohra: tijdens de lerarenopleiding ging ik tijdens een stage mee naar Engeland met een klas. In het vijfde of zesde was er Abdulaye, een zwarte jongen, die de sfeermaker was in de klas. In de bus noemde iedereen hem choco.

​Ik zag duidelijk aan zijn gezicht dat het hem raakte. 

Ik ging naar die jongen toe.
- Fatima Zohra: "Ik vind dat dit niet kan." 
- Abdulaye: "Dat doen ze al jaren."
- Fatima Zohra: "Dat ze dat al jaren doen, doet er niet toe, je noemt niemand zo. Kom, ik vind dat we daar iets rond moeten doen."
- Abdulaye: "Nee, zeker niet!" 
Ik hield er rekening mee dat Abdulaye liever niets deed, en liet de situatie los. 
INTERESSANT
Steun voor Abdulaye
Fatima Zohra spreekt er met hem over en stelt dat dit niet kan. Ze respecteert het feit dat hij niets met de situatie wil doen. 
KAN EVENTUEEL OOK
​Steun voor Abdulaye
Vragen of hij al andere racistische ervaringen had, en wat hij daarmee doet. Als zou blijken dat hij dit altijd negeert, kan het goed zijn om daarover in gesprek te gaan. Even negeren is soms nodig, maar als dit altijd gebeurt, stapelen kwetsuren zich op. 

​Impact op de andere leerlingen
Onrechtstreeks – dus zonder een verwijzing naar de ervaring van  Abdulaye – een klasgesprek starten over racisme, woordgebruik, bijnamen die jongeren elkaar geven en die soms pijnlijk zijn en over groepsdruk. ​
0 Opmerkingen

met humor op zijn plaats gezet

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Joël, Belgisch-Congolese roots:
Samen met enkele vrienden met migratieroots ging ik naar een event. Plots komt een man die een van mijn vrienden goed kent. Uit het niets vraagt hij aan mijn vriend: “Spreken die vrienden van u ook Nederlands?" 
Ik antwoordde zelf, in het Frans. Zo hoorde die man dat ik Nederlands versta en ook Frans spreek. De man was uit zijn lood geslagen.
​Joël gaat meestal om met micro-agressies door humor te gebruiken. 

​INTERESSANT
Zelfzorg en steun aan de vrienden
Door te reageren is het gemakkelijker om de ervaring te verwerken.
​Humor vermindert het risico op een heftige tegenreactie.

​
Impact op de man
De humor brengt hem er mogelijk toe te begrijpen dat hij iets verkeerd deed.
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de man
Misschien begrijpt de man door Joëls humoristische reactie niet meteen wat Joël bedoelt. Als Joël er de tijd en energie voor heeft, zou hij kort kunnen uitleggen dat het pijnlijk is om die vraag zo vaak te horen. Eventueel kan hij ook erkennen dat de man dit wellicht goed bedoelt, en tegelijk zeggen wat het met hem doet. 
​

Andere mogelijke reacties:  
  • “Spreken die vrienden van u Nederlands?”  
  • “Ja hoor, en die van jou?”  
  • “Het zou maar erg zijn als ze dat niet spreken aangezien ze hier geboren zijn.” 
0 Opmerkingen

Je spreekt mooi (1)

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
"Amai, jij spreekt mooi Nederlands."
​
Jinte, van Belgisch-Indonesische afkomst, woont 40 jaar in België. Ze reageert op deze uitspraak verschillend, afhankelijk van hoe ze zich voelt of hoe goed ze de persoon kent. Ze antwoordt met: "Merci" of “Beter dan jou denk ik.” of “Ja, en ik eet ook graag frietjes en drink heel graag bier.”  

INTERESSANT
Zelfzorg
Er soms niet op ingaan is nodig, aangezien het zo vaak gebeurt. De andere twee reacties kunnen opluchten.

Impact op de persoon die het zegt
​De kwinkslag over frietjes vergroot misschien het besef dat de uitspraak niet gepast was. ​​
​KAN EVENTUEEL OOK
​
Impact op de persoon die het zegt

Even uitleggen waarom dit niet als compliment ervaren wordt. Het kan daarbij helpen om erop te wijzen dat de persoon dit misschien één keer zegt, en goed bedoelt, maar dat Jinte dit zo vaak hoort dat het bijzonder lastig wordt. ​
0 Opmerkingen

Je spreekt mooi (2)

2/21/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
"Amai, je spreekt mooi Nederlands". 

​Moussa, geboren in België, antwoordt hierop meestal:  “Dank je wel, jij ook."
Soms zegt hij ook: "Ja, even goed als jij.” 

INTERESSANT
Zelfzorg
Reageren geeft soms een beter gevoel dan thuiskomen en beseffen dat men iets zomaar heeft laten passeren. De reactie is voorts kort, waardoor Moussa er minder energie in steekt. Hij hoeft geen lang gesprek te voeren. Dit kan namelijk best vermoeiend zijn, zeker als dit vaak gebeurt.

Impact op de persoon die het zegt
Op een luchtige manier krijgt Wim het signaal dat zijn uitspraak niet als compliment is aangekomen.  
KAN EVENTUEEL OOK
Impact op de persoon die het zegt
Even uitleggen waarom dit niet als compliment ervaren wordt. Het kan daarbij helpen om erop te wijzen dat de persoon dit misschien één keer zegt, en goed bedoelt, maar dat Moussa dit zo vaak hoort dat het bijzonder lastig wordt. 
​​
0 Opmerkingen

dAt doe je niet!

2/18/2022

0 Opmerkingen

 
Picture
Een klasgenoot neemt Sarah’s hand vast, begint te wrijven en zegt:  ‘“De kleur gaat niet weg, het is vuil.”
Een vriendin reageert meteen: “Dat doe je niet!” 
INTERESSANT
​Steun voor Sarah
Sarah voelt dat er mensen voor haar klaarstaan. Vaak komt er echter geen enkele reactie van omstaanders, dit is pijnlijk.

Impact op de klasgenoot
De klasgenoot wordt aan het denken gezet. ​
KAN EVENTUEEL OOK
Steun voor Sarah
De vriendin zou achteraf kunnen vragen of Sarah oké is.  
Meer lezen over tussenkomen als omstaander.
0 Opmerkingen
<<Vorige
    Omwille van privacyredenen hebben we de namen van de betrokkenen gewijzigd.

    THEMA'S

    Alles
    Doelwit Van Racisme
    Getuige Van Racisme
    Racisme In Gesprekken
    Structureel Racisme
    Werken Aan Jezelf

    RSS-feed

    STRATEGIEËN

    Structureel racisme 
    Omstaander
    ​Doelwitten steunen
    Grenzen stellen
    Bondgenoot zijn
    Voor jezelf zorgen
    Werken aan jezelf


    mAAKTE JIJ
    IETS MEE?

    VERHAAL DELEN

    Nieuws
    ​BRIEF

    INSCHRIJVEN
ReactToRacism is een initiatief van
Met de steun van
Foto
Foto
Foto
  • Over ons
    • Contact
    • Nieuwsbrief
  • Verhalen
    • Racisme op het openbaar vervoer
    • Racisme in winkels en horeca
    • Racisme en politie
    • Racisme en onderwijs
    • Racisme en werk
    • Micro-agressies
    • Woordgebruik
    • Racisme en sport
    • Racisme en wonen
    • Racisme op straat en in de media
  • Strategieën
    • De bondgenotenstrategie
    • Als omstaander tussenkomen
    • Doelwitten van racisme steunen
    • Zorgen voor jezelf als doelwit
    • Grenzen stellen
    • Structureel racisme aanpakken
    • Deel jouw verhaal
  • INSPIRATIEBIB
    • Lees- en kijktips
  • Aanbod
    • Training met acteurs 2023
    • Omstaanderstraining
    • Folder omstaander